artıq

artıq
z. və sif.
1. Çox, çoxlu, xeyli, olduqca, çoxlu miqdarda. <Fəxrəddin:> Mən dünyada hər şeydən artıq yaltaq adamlardan iyrənirəm. M. S. O.. // Daha çox, ziyadə. Hüsnün olduqca füzun, eşq əhli artıq zar olur. F.. Zeynəb daha artıq bir həssaslıq və qayğı göstərirdi. M. İ.. Bu səxavətli qonaqların hamısından artıq nədənsə Təbarəkin sovqatlarına fikir verilirdi. M. C..
2. Üstün, irəli, yaxın, qiymətli, yüksək. Sən mənə hamıdan artıqsan. O kimdən artıqdır? Artıq tutmaq – üstün tutmaq, irəli tutmaq, daha yaxşı hesab etmək. Mən inanmıram ki, bizim əsrin şairləri bahar fəslini, məsələn, qış fəslindən artıq tutalar. C. M.. <Həsən> . . zurna çalmağı da özünə sevimli bir sənət intixab edib onu hər şeydən artıq tuturdu. B. T..
3. Lazım olduğundan çox, gərəksiz, lüzumsuz. Artıq yük. Artıq aş ya qarın ağrıdar, ya baş. (Ata. sözü). <Pəricahan:> Bu qız buradan gedəsidir, artıq söz lazım deyil. S. S. A.. Qəhrəman, doğrudan da, evdə artıq bəzək-düzək olmağının əleyhinə idi. S. R.. Artıq bilmək – lüzumsuz hesab etmək, lazım bilməmək. <Gəldiyev> əlüstü həll olunan məsələni plana yazmağı artıq bilirdi. M. C.. Artıq danışmaq – lüzumsuz sözlər danışmaq. // Üstəlik. Atalar yaxşı deyiblər, çörəyi ver çörəkçiyə, birini də artıq. M. İ..
4. İs. mənasında. Bütün ehtiyac təmin olunduqdan sonra artıq qalan şey, qalıq. Artıqları toplayıb bir yerə qoymalı. Süfrənin artığı.
5. əd. Bir işin başlamış olduğunu, yaxud olub bitdiyini bildirir. Bulud artıq başımızın üstünü almışdı. – <Gülpəri və İdris> kəndə yetişəndə artıq gecə idi. M. Hüs.. Adamlar artıq ayaq üstə yeməyə və içməyə başlamışdılar. M. İ..
6. əd. Daha, bundan əlavə. Artıq mənim səndən heç bir tələbim yoxdur. – Əlimdəki işləri yoluna qoya bilsəydim, artıq burada durmazdım. H. C.. // Bundan belə. Artıq mənim yarım deyil xəyalı; Heç bir qaşa bənzətmərəm hilalı. Ə. C.. artıq-artıq zərf Həddən artıq, lüzumundan artıq. // Lüzumsuz, yersiz. Artıq-artıq danışmaq. Artıq-artıq sözlər söyləmək.

Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti. 2009.

Игры ⚽ Поможем написать курсовую

Look at other dictionaries:

  • artıq-əskik — 1. sif. və zərf Artıq, lüzumsuz, yersiz, münasibətsiz. <Səlimnaz xanım:> Mən bu cavan canımdan xeyir görməyim, balam, əgər mən ona artıq əskik söz demişəmsə. N. V.. <Əli:> Kişi, artıqəskik danışma! Heyvanları çölə çıxart. M. İ.. 2. is …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • əskik-artıq — z. Lüzumsuz, artıq, yersiz, namünasib; ədəb, nəzakət həddini aşan. Əskik artıq danışmaq …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • izafi — ə. artıq, əlavə …   Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında islənən ərəb və fars sözləri lüğəti

  • baş — is. 1. İnsan bədəninin kəllə və sifətdən ibarət olan yuxarı hissəsi. İri baş. Onun başı ilə bədəni arasında tənasüb yoxdur. – Baş bədənin tacıdır, gözlər onun daş qaşı. (Ata. sözü). // Heyvan bədəninin beyin olan yuxarı və ya ön hissəsi. Toğlular …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • göz — is. 1. İnsan və heyvanda görmə orqanı. Qara gözlər. Ala gözlər. İri göz. – Xumar xumar baxmaq göz qaydasıdır; Lalə tək qızarmaq üz qaydasıdır. M. P. V.. Arvad . . yaşarmış gözlərini silib ərinin qabağında döyükə döyükə qaldı. S. Rəh.. Göz ağı… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • can — is. <fars.> 1. Dini etiqada görə, ölümlə vücuddan ayrılan qeyri maddi varlıq; ruh. Hələ canı var. – Çıxmayan cana ümid var. (Məsəl). Südlə gələn canla çıxar. (Ata. sözü). Səni canan sanıram, çıx bədənimdən, ey can! F.. Kərəm deyər: Haqq… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • iltifat — is. <ər.> 1. Lütfkarlıq, lütf, mərhəmət, etina. Vardır şirin şirin xoş ixtilatın: Nə fayda Vaqifə yox iltifatın. M. P. V.. Kəsmə iltifatın qul Ələsgərdən; Kərəmli sultanım, getmə, amandı. A. Ə.. <Eldar:> Mən ağlımı itirmişəm, mənim… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • fəzlə — ə. 1) əlavə, artıq; 2) artıq qalan, qabaqdan qalan; artıq; 3) lazım olmayan; artıq; 4) nəcis, peyin …   Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında islənən ərəb və fars sözləri lüğəti

  • canfəşanlıq — is. Həddindən artıq can yandırma, səy göstərmə, cəhd etmə. Amma, mətəəssüf, müəllimlərin çoxunda bu rəviş, bu hərəkət və bu canfəşanlıq müşahidə olunmur. F. K.. <Səlim ağanın> bu canfəşanlığı tacirə ləzzət verirdi. M. Ibrahimov. Ox qıjıltı… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • hədd — is. <ər.> 1. Sərhəd, hüdud. 2. məc. Hədd hüdud, son, nəhayət. Uşağın sevincinin həddi yox idi. Hədd qoymaq – hüdud qoymaq, məhdudlaşdırmaq, normaya tabe etmək. Sevgiyə hədd qoymaq, düzü, günahdır. B. V.. Həddən artıq (çox, ziyadə) – son… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”